Ülkemiz zeytinin anavatanı olarak AB’den sonra dünyanın ikinci büyük zeytin ağacı varlığına sahiptir. Tarım Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğünün verilerine göre, toplam 159.352.393 adet meyve veren, 29.397.654 adet meyve vermeyen ağaç mevcut olduğu ve toplam 188.750.047 ağaç sayısı ile İspanya’dan sonra dünya ikincisi olduğumuz görülmektedir. İzmir, Balıkesir, Tekirdağ, Çanakkale, Bursa, Manisa, Aydın, Muğla, Adana, Antalya, Gaziantep, Hatay, Kilis, Mersin, Osmaniye, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa illeri başta olmak üzere 41 ilimizde zeytin yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Ülkemizde zeytin yetiştiriciliğinin en fazla yapıldığı 17 il mercek altına alındığında; Manisa, Aydın, İzmir, Muğla, Mersin ve Hatay‘ın sırasıyla en fazla toplam zeytin ağacına sahip olduğu ve toplam zeytin ağacının %66’sını barındırdıklarını söyleyebiliriz.
Sofralık zeytin ve zeytinyağı ihracatı konusunda Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçı Birliklerinin verilerine göre, 31 Ekim itibariyle biten 2019/20 zeytinyağı sezonunda 45 bin ton zeytinyağı ihracatı gerçekleşmiştir.. Bir önceki yılda ise 52 bin ton zeytinyağı ihraç edilmiş ve buna göre yüzde 13’lük bir azalış olmuştur. Bu ihracat karşılığı 110 milyon ABD $ da döviz girdisi elde edilmiştir.
Sofralık zeytin ihracatımız ise, bir önceki sezona göre miktar bazında %7 azalarak 84 bin ton olurken, tutar bazında %3 artarak 145 milyon ABD$ döviz geliri elde edilmiştir. Miktar bazındaki düşüşe rağmen, döviz gelirimizin artmasının altındaki en önemli etken sofralık zeytinde birim fiyatımızın 1,55 dolardan 1,73 dolara yükselmesi olmuştur. Zeytinyağı ihracatımızın 2019/20 sezonunda en çok olduğu ülkeler ABD, Suudi Arabistan, İspanya, Japonya ve İtalya olurken, hedef pazarlarımız ABD, Almanya, Birleşik Krallık, Çin, Hindistan, Irak, Iran, Japonya, Rusya ve Suudi Arabistan olarak sıralanabilir. Dünyada, 131 ülke ve serbest bölgeye ihracat yapılmaktadır.
Uluslararası Zeytin Konseyi’nin yayınladığı son rapora göre, 2020/21 sezonunda dünya zeytinyağı üretiminin %3,5 artışla 3 milyon 320 bin ton olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir. Geçtiğimiz üretim yılında oldukça kötü bir sezon geçiren İspanya’da zeytinyağı rekoltesi %41 artışla 1 milyon 596 bin ton olarak gerçekleşirken, diğer önemli üretici ülkelerden İtalya’da ise %21’lik düşüş ile 290 bin ton, Tunus’ta ise %65 düşüş ile 120 bin ton zeytinyağı rekoltesi gerçekleşmiştir.
Yine aynı rapora göre, sofralık zeytinde dünya genelinde %2,6’lık bir artış yaşanması ön görülmektedir. En büyük üreticilerden Mısır’da %6,7 artışla 800 bin ton, İspanya’da %28 artışla 590 bin ton, Yunanistan’da ise %3,6 artışla 230 bin ton üretim olacağı rapor edilmiştir. Bir diğer önemli sofralık zeytin üreticisi olan Cezayir’de ise %4,2’lik düşüş ile 310 bin ton üretim öngörülmektedir.
Uluslararası Zeytin Konseyi’nin (IOC) raporlarına göre, 1990/91 ile 2018/19 yılları arasında dünya zeytinyağı tüketimi %91,1 artmıştır. 2019/20 iş yılında dünya zeytinyağı tüketiminin ise %5,8 artışla 3.234 bin ton olarak gerçekleştiği tahmin edilmesine rağmen 2020/21 iş yılında bu tüketimin azalacağı öngörülmektedir.
Uluslararası Zeytin Konseyi’ne üye ülkeler tarafından verilen bilgiler çerçevesinde 2020/21 iş yılında zeytinyağı tüketimi, bir önceki hasat dönemi ile mukayese edildiğinde %1,5 azalarak 3.185.500 ton gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. IOC üyesi olmayan ülkelerin zeytinyağı tüketimi ise bir önceki yıla göre %11,4 artışla 1.030.000 ton tüketim olduğu tahmin edilmektedir.
Avrupa Birliği’ndeki Yunanistan, İspanya, İtalya ve Portekiz gibi üretici ülkelerde 2019 yılındaki zeytinyağı tüketimi, kişi başı 5 kg’ın üzerinde gerçekleşirken, aynı yıl ortalama genel tüketim, 2,9 kg olarak tespit edilmiştir. IOC üyesi olmayan ülkelerdeki tüketimde ise Suriye 4 kg ile öne çıkarken, bu ülkelerin ortalama genel tüketimi 0,4 kg’da kaldığı görünmektedir.
IOC üyesi bazı ülkelerde sofralık zeytin tüketiminde ise 1990/91 hasat yılı ile 2019/20 yılları arasında büyük artışların olduğu görünmektedir. Mısır’ın tüketimi 11.000 ton’dan 650.000 ton’a yükselirken, Cezayir’deki sofralık zeytin tüketiminin 14.000 tondan 325.000 tona yükselmiş aynı periyotta Türkiye’deki tüketim ise 110.000 tondan 340.000 tona yükselmiştir.
2019 yılı sofralık zeytin tüketiminde Arnavutluk, IOC üyesi ülkeler arasında kişi başna tüketimde 10,6 kg tüketim ile ilk sırada yer alırken, onu 7,1kg ile toplam 305.000 ton ile Cezayir takip etmekte, Mısır 6 kg ile 3. sırada ve Türkiye’de ise 4,2 kg tüketilmektedir.
Aynı periyotta AB’deki tüketim 346.500 ton’ dan 567.500 tona yükselmiş ve 2019 yılında AB ‘de sofralık zeytin tüketimi kişi başına 1,2 kg olarak gerçekleşmiştir.
IOC’ye üye olmayan ülkeler arasında sofralık zeytin tüketiminde, Suriye, kişi başına 6,4 kg’la öne çıkarken, Şili’de 1,7kg, Peru’da 2,8kg olduğu görülmektedir. Avustralya, Kanada, Suudi Arabistan, İsviçre, Brezilya, Irak, ABD ve Gürcüstan’da tüketim 0,5 ile 1 kg arasında değişmektedir. Diğer ülkelerde ise 0,5 kg’da daha az sofralık zeytin tüketilmektedir.
