Buzağılar Ölmesin
Bu yazıda buzağılar ile birlikte kuzu ve oğlakların ölmesine engel olmak için yapılması gerekenlerden söz edeceğim.
Doğumdan sonra buzağıları, ne yazık ki, çeşitli sebeplerden kaybediyoruz.
Yavru kayıplarının en önemli 2 sebebi vardır. Birincisi ishal, ikincisi pneumoni yani zatürre. Ancak hiçbir belirti göstermeden doğar doğmaz yavruların kaybına sebep olan septisemiyi öncelikle önlemeliyiz. Yeni doğanların septisemisi adını verdiğimiz bu sorundan dolayı yavru kayıplarımız hayvancılığın en büyük sorunlarından biridir.
Atafen bu sorunları önlemek için aşılar ve antiserumlar geliştirdi. Aşıları annelere yani inek, koyun ve keçilere gebeliğin son 40 günü içerisinde yapıyoruz. Doğuma 40 ve 20 gün kala 2 kere K99 veya K99+C aşılarıyla aşıladığımız annelerin yavruları doğumdan sonra septisemiden ölmüyorlar. Sadece bir nokta çok önemli, ağız sütünün yavrulara içirilmesi. Aşılarla oluşturulan bağışıklık maddeleri anneden yavruya ağız sütü (kolostrum) ile geçeceği için kolostrumun en erken zamanda ve bol miktarda içirilmesi şarttır. Kolostrumun ilk 12 saat içinde verilmesi gerekir. Çünkü giderek kolostrum içindeki koruyucu maddelerin miktarı azalır.
K99 aşımız sadece E.coli’den dolayı olan septisemileri önler. K99+C aşısı ise hem E.coli, hem de Clostridium Perfringens Tip C’den dolayı meydana gelen ölümleri önler. Ağız sütlerinde yeterli koruyucu maddenin oluşmaması ya da ağız sütünün yeterince içirilmemiş olması ihtimallerine karşı Coli sera ve Coli sera+C hazır antiserumlarını da ürettik. Doğar doğmaz bu hazır antiserumların deri altı veya kas içi olarak yapılması yavruların ölümlerini önlüyor. Yeni doğan yavrunun göbek kordonu iyotlu solüsyon ile ilaçlandıktan sonra bu iki antiserumdan biri enjekte edilirse yavrunun kaybı engellenmiş olur.
Ancak; yavru kayıpları sadece E.coli ve Clostridium Perfringens Tip C dolayısıyla olmuyor. Başka mikroorganizmalar da kayıplara yol açabiliyor. Salmonella, Trueperella, Pasteurella, Mannheimia gibi bakteriler de yavrularda hastalıklara yol açtığından Atafen diğerlerine ek olarak Multisera hazır antiserumunu da üreterek hayvan sahiplerinin kullanımına sundu.
Coli sera, Coli sera+C ve Multisera antiserumları hazır koruma maddelerini içerdiğinden yavrulara koruyucu olarak olduğu gibi, tedavi edici olarak da uygulanabilir. Bu antiserumlar koruyucu dozun 2 katı uygulandığında tedavi eder.
Bu hazır antiserumlarla septisemiden dolayı yavru ölümleri engellendiği gibi, eklem yangıları da (arthritis) engellenmiş olur. Multisera ile solunum yolu enfeksiyonları da engellenir. Eğer hastalık (zatürre, enzootic pneumoni) söz konusu ise tedavi de edilir.
Atafen çiftliklerde yaşanan sorunların birinin de enzootic pneumoni olduğunu bildiğinden Pasteurella aşısını da geliştirdi. Pastomix 3 aşımız Pasteurella ve Mannheimia etkenlerine karşı 3’lü karma bir aşı alarak üretildi. Yavruların bulunduğu ortamların stres oluşturan etkileriyle ya da sütten kesme döneminin stresiyle pneumoni’ye yakalandıklarını bildiğimizden bu aşıyı ürettik. Doğuma 40 ve 20 gün kala annelere 2 kez aşı yapılmasını, doğumu takiben ikinci ayda bu aşıların yavrulara yapılarak üç hafta sonra tekrar edilmesini öneriyoruz. Böylece yavruların hem septisemi ve ishal hem de pneumoni den dolayı kayıplarının önüne geçiyoruz. Antiserumların tedavide kullanılmasından yararlanarak hasta olanların derhal tedavisini sağlamak suretiyle ileride “kavruk” kalmalarını da önlemiş oluyoruz.
Bu olanakları değerlendirerek buzağı, kuzu ve oğlak kayıplarını önlemek mümkündür.
Buzağılar Ölməsin
Bu yazıda danalarla yanaşı quzu və balaların da ölümünün qarşısını almaq üçün nələr edilməli olduğundan danışacam. Təəssüf ki, doğuşdan sonra biz müxtəlif səbəblərdən dana itiririk.
Bala itkisinin iki əsas səbəbi var. Birincisi ishal, ikincisi pnevmoniyadır. İlk növbədə doğulan kimi heç bir əlamət göstərmədən nəslini itirməsinə səbəb olan septisemiyanın qarşısını almalıyıq. Yenidoğulmuşlarda septisemi dediyimiz bu problemə görə bala itkimiz heyvandarlığın ən böyük problemlərindən biridir.
Atafen bu problemlərin qarşısını almaq üçün peyvəndlər və antiserumlar hazırlayıb. Biz anaları, yəni inək, qoyun və keçiləri hamiləliyin son 40 günü ərzində peyvənd edirik. Doğuşdan 40 və 20 gün əvvəl K99 və ya K99+C peyvəndi ilə iki dəfə peyvənd etdiyimiz anaların balaları doğuşdan sonra sepsisdən ölmür. Yalnız bir məqam çox vacibdir, ilk süd balalara verilməlidir. Peyvəndlərin yaratdığı immun maddələr anadan balaya ilk süd vasitəsi ilə (kolostrum) keçəcəyi üçün ən erkən vaxtda və çox miqdarda içilməsi vacibdir. Kolostrum ilk 12 saat ərzində verilməlidir. Çünki kolostrumda qoruyucu maddələrin miqdarı getdikcə azalır.
K99 peyvəndimiz yalnız E.coli səbəbiylə septiseminin qarşısını alır. K99+C peyvəndi həm E.coli, həm də Clostridium Perfringens Tip C tərəfindən ortaya çıxan ölümlərin qarşısını alır. Kolostrumda kifayət qədər konservant olmadığı və ya ilk südün kifayət qədər içirilməməsi ehtimallarına qarşı Coli sera və Coli sera+C hazır antiserum istehsal etdik. Bu hazır antiserumların doğulan kimi dərialtı və ya əzələdaxili vurulması balaların ölümlərinin qarşısını alır. Yeni doğulan balanın göbək nahiyəsinə yod məhlulu vurulduqdan sonra bu iki antiserumdan biri vurulsa itkinin qarşısı alınar.
Bununla belə; Nəslin itirilməsi təkcə E.coli və Clostridium Perfringens Type C ilə bağlı deyil. Digər mikroorqanizmlər də itkilərə səbəb ola bilər. Salmonella, Trueperella, Pasteurella, Mannheimia kimi bakteriyalar da balalarda xəstəlik törətdiyi üçün Atafen əlavə olaraq Multisera hazır antiserum istehsal edərək heyvan sahiblərinin istifadəsinə təqdim edib.
Coli sera, Coli sera+C və Multisera antiserumlar hazır konservantlardan ibarət olduğu üçün balalara həm profilaktik, həm də müalicəvi məqsədlə tətbiq etmək olar. Bu antiserumlar qoruyucu dozanın iki qatı tətbiq edildikdə müalicəvi olar.
Bu hazır antiserumlarla septisemi səbəbiylə uşaq ölümlərinin qarşısı alınır və oynaq iltihablarının (artrit) də qarşısı alınır. Multisera ilə tənəffüs yollarının infeksiyalarının da qarşısı alınır. Xəstəlik (sətəlcəm, enzootik pnevmoniya) varsa, o da müalicə olunur.
Təsərrüfatlardakı problemlərdən birinin enzootik pnevmoniya olduğunu üçün “Atafen” şirkəti Pasteurella peyvəndini də hazırlayıb. Pastomix 3 peyvəndimiz Pasteurella və Mannheimia maddələrinə qarşı üçlü qarışıq peyvənd olaraq istehsal edilmişdir. Balaların olguğu ətraf mühitin stresli təsirləri və ya süddən kəsilmə dövrünün stressi səbəbindən pnevmoniyaya tutula biləcəyini bilərək bu peyvəndi istehsal etdik. Doğuşdan 40 və 20 gün əvvəl analara iki dəfə peyvənd edilməsini və doğuşdan iki ay sonra bu peyvəndlərin balalara vurularaq üç həftə sonra təkrarlanmasını tövsiyyə edirik. Beləliklə, septisemi və ishal, eləcə də pnevmoniya səbəbiylə bala itkisinin qarşısını alırıq. Müalicədə antiserumlardan istifadə etməklə xəstələrin operativ şəkildə müalicə almasını təmin edirik, gələcəkdə onların “çapıqlanmasının” qarşısını alırıq.
Bu imkanlardan istifadə etməklə dana, quzu və oğlaq itkisinin qarşısını almaq mümkündür.
