Zeytin’de ‘halkalı leke’ hastalığı

Hastalığın Belirtileri:

İlk belirtiler, ilkbaharda yaprakların üst yüzeylerinde siyahımsı gri renkte yuvarlak noktalar halinde lekeler oluşur.

Bu noktalar zaman içinde yuvarlak lekeler haline gelirler. Lekeler daha sonra yeşilden, sarıya, kahverengiden gümüşi renge kadar değişen renklerde ve iç içe daireler şeklini alır. Bu nedenle bu hasalık “Halkalı leke hastalığı” olarak adlandırılır. Bir yaprak üzerinde çapları 3 - 10 mm arasında, 2 - 30 adet leke bulunabilir. Mayıs başından itibaren başlayan lekeli yaprakların dökülme süreci Haziranda devam eder, Temmuzda hepsi dökülür. Bu nedenle ağaçta meyve tutumu azalır veya meyve zamanından önce dökülür.

Epidemi (salgın) yıllarda yapraklar tamamen dökülür. Sürgün ve ince dallar kurur verim %20 - 25 kadar düşer. Sulanan, nemli ağır topraklarda ve denize yakın olan zeytinliklerde bu hastalığa her yıl rastlamak mümkündür. İlkbaharda çok yağmur yapan yıllarda hastalık epidemi yapar. Etmeni mantar olup, yıl boyunca ağaç üzerinde canlı olarak bulunabilirler. Sporların uçuşu genellikle Mart- Nisan aylarındadır. Sporlar kışı hastalıklı yapraklarda geçirir. Gelişmesi için en uygun ısı 18- 20 °C dır.

Mücadele yöntemleri

Kültürel önlemler:

• Taban arazilerde, ağır su tutan topraklarda, kuytu ve rutubetli yerlerde zeytinlik tesis etmekten kaçınılmalı.
• Zeytinlik su tutun araziye tesis edilmiş ise drenaj kanalları ile fazla su tahliye edilmelidir.
• Gübreleme ve sulama uygun yöntemlerle yapılmalıdır.
• Kireç bakımından zayıf topraklar kireçlenmeli veya kireçli gübre kullanılmalıdır.
• Budamalarda ağacın tacının optimum seviyede hava ve ışık alacak şekilde kuru daların budanması önemlidir.
• Yere dökülen lekeli yapraklar toplanıp yakılmak suretiyle imha edilmelidir.

Kimyasal Mücadele:

Ege Bölgesinde:

       1. İlaçlama: İlkbahar sürgünleri görülmeden hemen önce Şubat ayı içinde.

       2. İlaçlama: Çiçek somakları belirgin hale geldikten sonra, çiçek açmadan önce Nisan ayı içinde

Marmara Bölgesinde:

       1. İlaçlama: Sonbahar sürgünleri görülmeden hemen önce Ekim ayının ilk yarısında

       2. İlaçlama: çiçek somakları belirgin hale geldikten sonra, çiçek açmadan önce Nisan ayı içinde

Akdeniz Bölgesinde:

       1. İlaçlama: Hasat sonrasında Kasım- Aralık aylarında

       2. İlaçlama: İlkbahar sürgünleri görülmeden hemen önce Mart ayının ilk yarısında

       3. İlaçlama: Çiçek somakları belirgin hale geldikten sonra, çiçek açmadan önce 1- 15 Nisan arasında yapılmalıdır.

Kullanılacak İlaçlar ve Dozları

1. İlaçlamada %1,5’luk Bordo bulamacı (100 L suya 1,5 kg göz taşı 750 g sönmemiş kireç) veya tabloda gösterilenlerden %50 Bakır içeren hazır ilaçlardan birisi.

2. ve 3. İlaçlamada Bordo bulamacı %1 olarak, Bakırlı ilaçlar ise ilk aşamada verilen dozlar üzerinden kullanılabilir.

Bordo Bulamacının Hazırlanışı:

Bordo bulamacı göz taşı ve kirecin belli oranlarda karıştırılmasıyla elde edilen bir ilaçtır. Bu karşımı yaparken %1,5’lik yapılacaksa 100L suya 1,5kg göz taşı, 750g sönmemiş kireç katılır, %2 lik yapılacaksa, 100 L suya 2kg göz taşı, 1kg sönmemiş kireç katılarak hazırlanır. Elimizde sönmüş kireç mevcut ise göz taşına eşit miktarda sönmüş kireç ilave edilir.

Bordo bulamacını hazırlarken göz taşını eritmek için plastik leğen kullanılabilir. Kesinlikle metal bir kapta eritilmemelidir. Göz taşı ve kireç ayrı ayrı kaplarda eritilmelidir.

Daha önceden yarıya kadar su doldurulmuş Pülverizatörün içine eritilmiş kireç ilave edilir. Sulandırılmış olan göz taşı yavaş yavaş karıştırılarak kireçli suyun üzerine ilave edilir. Pülverizatörün suyu ağzına kadar tamamlanarak tekrar yavaş bir şekilde karıştırılarak atıma hazır hale getirilmiş olur.

Dikkat edilmesi gereken hususlar:

• Karışım esnasında ilaçlama Pülverizatörün üzerine takılan göz taşı veya kireç parçaları ne kadar ise bu maddelerden o kadar ilave etmek gerekir.
• Karışım oranı miktarlarına titizlikle uyulmalıdır. Aksi halde ilaç yakıcı veya daha az etkili olabilir. Karışım sırasında yapılabilecek herhangi bir hatadan dolayı karışımda bozulma(Çökelekleşme)olursa, o karışım kullanılamaz ve yeniden hazırlanmalıdır.
• İlaçlama ağacın tüm aksamlarını içine alacak şekilde yapılmalıdır.

Uygulamanın Değerlendirilmesi

Uygulamanın başarı oranını belirlemek için son ilaçlamadan 2 ay sonra yaprakların dökülmesinden önce ilaçlı ağaçlarda (en az 5 er ağaç) her ağacın dört tarafından ve boy hizasından tesadüfen 200 yaprakta aşağıdaki skalaya göre sayım yapılır. Skala değerleri “İndex” ve “abbot” değerlerine uygulanarak ilaçlamanın başarı oranı saptanır.

      0 - 4 skalası:

      0: Yaprakta hiç leke yok.

      1: Yaprakta çapı ½ cm den küçük1- 2 leke var.

      2: Yaprakta çapı ½ cm den küçük3- 4leke var.

      3: Yaprakta 1–2 adet çapı ½ cm den büyük leke veya birçok küçük leke var.

      4: Yaprakta ikiden fazla çapı ½ cm den büyük leke veya birçok küçük leke var.

      Skala Değeri:    0      1      2      3      4                 0      1      2      3      4                

       Yaprak Sayısı: 30    40    10    10    10                80    10    10     0     0

       Hastalık indeksi=(0.30)+(1.40)+(2.10)+(3.10)+4.10) = 0.60

       (İlaçsız)                           200 (yaprak sayısı)

        Hastalık indeksi=(0.80)+(1.10)+(2.10)+(3,0)+4,0) = 0.15

        (İlaçlı)                           200 (yaprak sayısı)

        Abbot= ilaçsızdaki İndex – ilaçlıdaki indeks

                               İlaçsızdaki İndex

        Başarı Oranı (0.60- 0.15)/0.60=0.73 veya %73 tür.