Çok yıllık bitkilerin tarımda kullanımı devrim niteliğinde. Bilim şimdilerde gezegenin sürdürülebilir çevre dostu deviniminden ilham alarak “köklendikçe güçlenen, çok yıllık bitkilerden oluşan” sistemler tasarlamaya çalışıyor. Çok yıllık bitkiler, gezegenin kaynaklarını etkin koruma ve sağlık faydası açısından devrim niteliğinde bir gıda sisteminin başlangıcı, tüm dünyada bilim insanları tek yıllık bitkilerin çok yıllık çeşitleri üzerine çalışıyor.
Geleneksel tarım sistemleri çökmek üzere
Tahıllar tarımın yüzde 70’ini oluşturuyor, suyun çoğunu kullanıyor. Yıllık tarımsal ürünlerin yetiştirilmesine dayalı geleneksel tarım sistemi; pestisit kaynaklı sorunlar, arazi erozyonu, toprak besininin azalması gibi pek çok soruna yol açmakta. Sera gazı emisyonlarının yüzde 70’i azotlu gübrelerden kaynaklı. Yeşil devrimden sonra “çok yıllık köklü tarım devrimi.”
Dünyada bir ilk buğday çiminden ekmek
Prof. Dr. Hamit Köksel çok yıllık buğdayın sürdürülebilirliğe katkısı ve protein değerinin yüksekliğini kullanarak insan beslenmesinde de kullanılabileceğini düşünüp, uluslararası bir proje başlattı. Çalışma dünyada bir ilk olma niteliği taşıyor. Çok yıllık buğday şu anda sadece hayvan yemi olarak değerlendiriliyor, insan beslenmesinde kullanımı konusunda bilimsel çalışma sadece Türkiye’de yapılıyor.
ABD’deki adı Kernza Rusya’da Sova olan buğday çeşidi, yıllık buğdaylara kıyasla toprakta daha fazla karbon tutuyor, enerji ve ekonomik maliyetleri düşürüyor. Mucize, buğdayın köklerinden kaynaklanıyor. Çok yıllık bitkilerin yıl boyunca toprakta kalması, su ve besinleri tutabilen kapsamlı kök sistemleri ile sağlanıyor. Ortalama 6 yıl boyunca aynı kökten sürüm vererek kökleri 3 ile 5 metre derine inebiliyor. Köklerinin derine inmesi sayesinde bitki yüzey suyunu hemen hemen hiç kullanmıyor, derinlerdeki suyu kullanıyor. Protein değeri yüzde 17 ile 20 arasında. Diyet lif içeriği oldukça yüksek.
Çok yıllık buğday açlığı yok edebilir
İki yıldan fazla ömre sahip olan ve yeniden ekilmeye ihtiyaç duymadan her yıl ürün veren bitkiler; toprağı onarıyor, karbonu tutuyor, suyu idareli kullanıyor. Çok yıllık bitkilerin her yıl dikilmeye gerek kalmamasından kaynaklı gübre kullanımı azalıyor. Çok yıllıklar, hava dalgalanmaları ve haşerelere karşı daha az duyarlı olduklarından istikrarlı verim sağlanıyor. Çok yıllık bitkiler tüm dünyada gıda güvencesine hizmet ederken yoksullukla mücadelenin de anahtarı olabilir.
Dünyada çok yıllık buğdaydan ürünler yapılmaya başlandı. Cascadian Çiftliği tarafından Honey Toasted gevreği sınırlı sayıda, sadece 6 bin kutu üretildi. Patagonia Provisions şirketi de çok yıllık buğdaydan dünyanın ilk Long Root Pale Ale birasını üretti. Amacı çok yıllık bitkileri tarımda ana akım üretim sistemine dönüştürmek.
Çok yıllık buğdaylar iklim felaketiyle mücadele edebilir
Çok yıllık bitkiler uzun bir büyüme periyoduna sahip olduğundan toprak daha uzun süre bitki örtüsü ile kaplanıyor, topraktaki besin kayıpları minimuma iniyor. Çok yıllık mahsuller, potansiyel olarak iklim değişikliğine karşı daha dayanıklı, onlar çevre dostu yeni bir tarım çağının kapılarını açabilir.
Tohum Platformu Kurucusu Mine Ataman: “Tohum Platformu olarak çok yıllık buğday gibi diğer çok yıllık tarım ürünlerinin tarım endüstrisi içerisinde yaygınlaştırılmasını destekliyoruz.”dedi.
